BİREYSEL ÖDÜLLER
Sağlık Bilimleri
Tez Sahibi: Dr. Sema ARISOY
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Tansel ÇOMOĞLU
Tez Adı: Santral Sinir Sistemine Yönelik Nanopartiküler İlaç Taşıyıcı Sistemlerin Geliştirilmesi ve Parkinson Hastalığında Tedavi Etkinliğinin Değerlendirilmesi
Doktoranın Yapıldığı Üniversite: Ankara Üniversitesi
Tezin amacı Parkinson hastalığının tedavisi amacıyla kullanılan konvansiyonel tedaviye alternatif, etkin, güvenli ve kalite özellikleri güvence altına alınmış bir ilaç şekli geliştirmektir. Bu amaçla, Parkinson hastalığındaki terapötik kullanımı ve etkinliği sebebiyle levodopa etkin madde olarak seçilmiştir. Levodopanın konvansiyonel tedavideki yan etkilerini azaltmak ve hedef dokularda etkili terapötik dozunu artırmak için etkin madde nano-taşıyıcı bir sistem içerisinde formüle edilmiştir. Beyindeki hedef dokunun efektif bir şekilde tedavi edilmesi amacıyla mukoadhezif özellik kazandırılarak modifiye edilen nanopartiküllerin uygun nazal dozaj formu hazırlanmış, karakterize edilmiş ve intranazal yoldan etkinliği in vivo deneylerle incelenmiştir. In vitro ve in vivo etkinlik ve toksisite deneylerimizin tamamlanması ile levodopanın intranazal uygulanması için geliştirilmiş nanopartiküler bir ilaç formu hazırlanmıştır. Klinik çalışma aşamasına gelmiş olan bu dozaj şeklinin ilaç endüstrisinin dikkatine sunulması mümkündür.
Parkinson hastalığında daha etkin, güvenilir ve yan etkilerin azaldığı bir tedavinin sağlanması amacıyla levodopanın hedef dokulara daha etkin bir şekilde ulaşmasını sağlamak üzere nanotaşıyıcı bir sistem içinde verilmesi için çalışmalar yapılmıştır. Bu amaçla, mukoadhezif yapılarla modifiye edilmiş nazal uygulanacak nanopartikül formülasyonlarının intranazal veriliş yolu ile beyin dokusuna en yüksek oranda ulaşması ve en etkin terapötik aktiviteyi sağlayacak şekilde etki göstermesi beklenmiştir. Diğer nörodejeneretif hastalıklarda olduğu gibi Parkinson hastalığında da, KBB’nin sınırlayıcı etkisi nedeniyle etkin maddenin beyine ulaşması, diğer vücut dokularına ulaşması kadar kolay olmamaktadır. Bu çalışmada, KBB'nin sınırlayıcı etkisinin aşılması ve hedef dokuda optimal etkin madde akümülasyonunun sağlanması amacıyla kısıtlayıcı bariyer yapısının atlatılmasını sağlayan intranazal yolla verilecek mukoadhezif maddelerle modifiye edilmiş nanopartiküllerden yararlanılmıştır. Konvansiyonel tedaviye alternatif, travmatik olmayan bir veriliş yolu ile hasta uyuncunun artırılmasının yanı sıra hedeflendirilmiş nanaoboyutta taşıyıcı sistemler aracılığıyla levodopanın beyine taşınmasının kolaylaştırılması, daha az doz ile daha etkin bir yanıt alınması, ve doza bağlı gelişen yan etkilerin azaltılması da mümkün olabilecektir. Çalışma temel olarak mukoadhezif madde ile konjuşe edilmiş levodopa içeren PLŞA nanopartiküllerinin hazırlanmasını ve KBB’nin nazal yoldan aşılmasını amaçlamıştır. Nazal absorpsiyonu artırmak amacıyla, BTA mukoadhezif bileşik olarak kullanılması düşünülmüştür. İstenen özelliklerde nanopartikül üretim ve karakterizasyonunun ardından nazal verilişe uygun şekilde tasarlanan formülasyonlarının hazırlanması ve in-vitro karakterizasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. In vitro karakterizasyon çalışmalarından sonra optimum formülasyon/formülasyonlar belirlenerek levodopa yüklü nanopartiküllerden beyine etkin maddenin geçişinin araştırılması amacıyla oluşturulan Parkinson modeli ile in vivo hayvan deneyleri gerçekleştirilmiştir. Söz edilen çalışmaların yanı sıra formülasyonlarda stabilite çalışmaları da yapılmıştır.
Tez Sahibi: Dr. Sema ARISOY
Dr. Sema Arısoy, Nevşehir Anadolu Öğretmen Lisesi mezunu olup daha sonra Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesini bitirmiştir. Ankara Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Farmasötik Teknoloji Anabilim dalında doktora öğrenimini 07 Şubat 2020 tarihinde tamamlamıştır. ‘Santral Sinir Sistemine Yönelik Nanopartiküler İlaç Taşıyıcı Sistemlerin Geliştirilmesi ve Parkinson Hastalığında Tedavi Etkinliğinin Değerlendirilmesi’ başlıklı doktora tezini Prof. Dr. Tansel Çomoğlu danışmanlığında hazırlamıştır. Dr. Sema Arısoy Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı tarafından desteklenen ‘SARS-COV-2 ve Diğer Koronavirüslerin Neden Olduğu Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu Tedavisinde Lipozomal ACE2 Reseptör Tuzağının Geliştirilmesi’ başlıklı Covid-19 tedavisinde etkinlik gösteren nano-lipozomal bir ilaç geliştirilmesi projesinde araştırmacı olarak çalışmıştır. ÖYP programı kapsamında doktora sonrası çalışmalarını yapmak üzere İnönü Üniversitesine dönen ve burada Dr. Arş. Gör. olarak çalışan Dr. Sema Arısoy İnönü Üniversitesi Eczacılık Fakültesinin alt yapısının geliştirilmesi için bir çok bilimsel projede görev almaktadır.
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Tansel ÇOMOĞLU
Prof. Dr. Tansel Çomoğlu, 1991 yılında Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi'nden mezun olmuştur. Aynı üniversitede Farmasötik Teknoloji alanında yüksek lisans derecesini, ardından da 2002 yılında bilim doktoru unvanını almıştır. Dr. Tansel Çomoğlu, 2010 yılında yardımcı doçent, 2011 yılında ise Doçent olmuştur. Dr. Tansel Çomoğlu, TÜBİTAK tarafından doktora sonrası araştırma bursu desteği ile ödüllendirilerek çalışmalarını Tromso Üniversitesi Eczacılık Enstitüsü'nde sürdürmüştür. 2005 yılında, Norveç, Tromso Üniversitesi Farmasötik ve Biyofarmasötik Bölümü’nde doktora sonrası çalışmalar yapmıştır. 2012 yılında YÖK bursu ile ödüllendirilerek ABD Chicago’da, Illinois Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Biyomühendislik ve Biyofarmasötik Bilimler bölümünde çalışmıştır. 2017 yılında Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi'ne Farmasötik Teknoloji Profesörü olarak atanmıştır. Prof. Dr. Tansel Çomoğlu, 2012 yılından bu yana çeşitli SCI dergilerin yayın kurulu üyeliğini yapmakta olup, 50'den fazla bilimsel makale, 6 uluslararası kitap bölümü yazmıştır. Prof. Dr. Tansel Çomoğlu, “Diklofenak potasyum hızlı dağılan tabletlerin formülasyonu ve in-vitro değerlendirilmesi ve migren hastalarında klinik uygulamaları” konusundaki çalışmasıyla 2008 yılında Novartis Proje Ödülü'ne layık görülmüştür. Şu anki araştırma ilgi alanları arasında beyine hedeflendirilmiş ilaç taşıyıcı nanopartiküller ve oral kullanım için ağızda dağılan tabletler bulunmaktadır.
