BİREYSEL ÖDÜLLER
Sosyal ve Beşeri Bilimler
Tez Sahibi: Melikşah ARSLAN
Tez Danışmanı: Doç. Dr. Saime Selenga GÖKGÖZ
Tez Adı: Suriye ve Filistin'de Rus mevcudiyeti ve Osmanlı Siyaseti (1847-1914)
Tezin Yapıldığı Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
Bu çalışmada I. Dünya Savaşı öncesi Rusya İmparatorluğu’nun Suriye ve Filistin’deki dinî, siyasȋ, toplumsal ve kültürel mevcudiyeti ve faaliyetleri ile bunun karşısında Osmanlı Devleti’nin izlediği siyaset ele alınmıştır. Rusların Hristiyanlığı kabulünden sonra Suriye ve Filistin ile ilişkilerinin karakteristiği, 18. yüzyıl Osmanlı-Rus diplomatik metinlerinde Suriye ve Filistin’in yeri, bölgedeki ilk Rus Konsoloslukları ve 1847’de
Kudüs Rus Ruhanî Misyonu’nun kurulması meseleleri incelenmiştir. Ayrıca, Rus Dışişleri Bakanlığı bünyesinde kurulan
Filistin Komitesi’nin faaliyetleri sonucu Kudüs’te Rus hacılar için arazi satın alınarak kilise ve misafihaneler inşa edilmesi, Kudüs Rus Ruhanî Misyonu idaresinde Filistin genelinde arazi alımları, Rus kurumları arası rekabeti ve Kudüs Patrikliği yönetici Rum ruhbanlarına karşı patriklik cemaati olan Ortodoks Arapların desteklenmesi konuları ele alınmıştır.
Diğer taraftan, Suriye ve Filistin’e yönelik Rus siyasetinin yeniden yapılandırılmasının bir sonucu olarak 1882’de kurulan
İmparatorluk Ortodoks Filistin Cemiyeti’nin kuruluş evresi ve idarî yapısı, Suriye ve Filistin’e yönelik Rus Şarkiyatçılığının himâyesi ve Rus hac seyahatlerinin yönetimi, sosyal ve ekonomik yapısı değerlendirilmiştir. Bunun yanında Antakya Patrikliği seçimlerinde Rusya’nın Rum ruhbanlara karşı Ortodoks Arapları desteklemesi neticesinde 1899’da Antakya Patriklik makamına ilk Arap Patriğin seçilmesi, Suriye ve Filistin’de Rus eğitim faaliyetlerinin başlaması ve gelişimi ile bu faaliyetlerin ideolojik yapısı da incelenmiştir. Buna bağlı olarak, 1895’te Antakya Patriklik okullarının Filistin Cemiyeti’ne devredilmesi, Osmanlı Devleti’nin Rus okullarına karşı tutumu, 1902 ve 1905’te Rus okulları dȃhil bütün Rus mevcudiyeti’nin Osmanlı Devleti tarafından tasdik edilmesi süreci analiz edimiştir. Rusya açısından hem iç tebaaya yönelik hem de dış siyaset ve ilişkilerinde bir dönüm noktası olarak 1905 sonrası Rus faaliyetlerinin yapısı ve Rusya’nın I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin düşman cephesinde savaşa girişiyle beraber 1914’te Rus mevcudiyeti’nin sona ermesi değerlendirilerek Filistin Cemiyeti’nin okullarından mezunların “Ortodoks Arap Rönesansı”na etkisi üzerinde durulmuştur.
Tez Sahibi Dr. Öğr. Üyesi Melikşah ARSLAN
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Tarih Bölümü’nden 2011’de mezun oldu. Aynı yıl Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi (KMU) Tarih Bölümü’nde Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başladı. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalında başladığı lisansüstü eğitimini 2014’te “Emperyal Rusya ve Kutsal Topraklara Hac: Rus Ortodoks Köylü Hacılarla Kudüs’e Seyahat (1911)” başlıklı Yüksek Lisans teziyle; 2019’da ise “Suriye ve Filistin’de Rus Mevcudiyeti ve Osmanlı Siyaseti (1847-1914)” başlıklı Doktora teziyle tamamladı. 2013’te Minsk Devlet Dilbilim Üniversitesi’nden Rus dili, 2014-2015’te ise Kazan (Volga Bölgesi) Federal Üniversitesi’nden Rus dili ve tarihi dersleri aldı. Türk Tarih Kurumu tarafından desteklenen doktora tezi için St. Petersburg, Moskova, Kazan, Kiev ve İstanbul’da yaptığı arşiv ve kütüphane çalışmalarının yanı sıra Kudüs ve Yafa’da Osmanlı dönemi Rus yapılarına yönelik saha araştırması gerçekleştirdi. Bilimsel çalışmalarını Rusya’nın Arap coğrafyasına yönelik nüfuz siyaseti bağlamında Türk-Rus ilişkileri üzerine yoğunlaştıran Arslan, 2020’den itibaren KMÜ Tarih Bölümü’nde Dr. Öğr. Üyesi olarak görevini sürdürmektedir.
Tez Danışmanı Doç. Dr. Saime Selenga GÖKGÖZ
Doç. Dr. Gökgöz Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü’nden 1994 yılında mezun olmuş, 1995 yılında Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü’nde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başlamıştır. Bilim Uzmanlığı diplomasını 1996 yılında Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı’nda ve doktorasınıda 2003 yılında Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü’nde tamamlamıştır. 1999-2000 arasında Rusya Federasyonu/Tataristan’da Kazan Devlet Üniversitesi’nde doktora tez konusuna yönelik bilimsel faaliyette bulunmuştur. 2005 yılında Yrd. Doç. olan Gökgöz, 2008 yılında Genel Türk Tarihi alanında Doçent unvanını almıştır. Türk-Rus ilişkileri, Rusya’nın din, kültür ve yönetim siyasetleri (emperyal, Sovyet ve Sovyet sonrası) araştırma alanlarıdır. Fransızca, Rusça ve İngilizce bilmektedir. Doç. Dr. Gökgöz, 2007-2011 yılları arasında Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi’nin sorumlu yazı işleri müdürü ve editörlüğünü yürütmüştür. Ayrıca Modern Türklük Araştırmaları Dergisi’nin yardımcı editörlüğü ile KÖK Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Vakfı (KÖKSAV) Uluslararası Tengrim Türklük Bilgisi Araştırmaları Dizisi’nin yardımcı editörlüğünü, 2007 yılından itibaren de KÖK Araştırmalar: KÖK Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi’nin yayın kurulu üyeliği ile KÖK Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dizisi Editörlüğünü yürütmektedir. Doç.Dr. Gökgöz 2007 yılından itibaren Hacettepe Üniversitesi Okuma Topluluğu’nun akademik danışmanıdır. Ayrıca, KÖKSAV kurucular kurulu ve yönetim kurulu üyesi olup aynı vakfın Kırım-Kafkasya Araştırmaları Enstitüsü yönetim kurulu üyeliğini de sürdürmektedir.
http://www.ait.hacettepe.edu.tr/kadro/Saime_Selenga_Gokgoz.pdf
